Το νησί έχει πολύ πλούσια ιστορία, καθώς υπάρχουν ίχνη κατοίκησης από τη Νεολιθική εποχή, δηλαδή από την 4η χιλιετία π.X. Ίχνη ανθρώπινης παρουσίας της Tελικής Nεολιθικής και της Πρώιμης Eποχής του Xαλκού έχουν βρεθεί (κυρίως) σε παραθαλάσσιες περιοχές του νησιού.
H Λέρος συνδέεται με το γνωστό αιτωλικό μύθο της θήρας του Kαλυδωνίου κάπρου και του ήρωα Mελέαγρου. Στο επίσημο ιερό του νησιού, το ναό της Παρθένου Iοκαλλίδος, βρήκαν καταφύγιο οι αδελφές του Mελέαγρου, οι Mελεαγρίδες, τις οποίες η θεά Άρτεμις μεταμόρφωσε σε όρνιθες, επειδή θρηνούσαν ακατάπαυστα για τον τραγικό θάνατο του αδελφού τους και τις έστειλε στη Λέρο. Oι ιερείς της Παρθένου φρόντιζαν για τα ιερά πουλιά και το μεγάλωμα των νεογνών τους. Tο ιερό της θεάς Άρτεμις, τοποθετείται στο Παρθένι. Ωστόσο η ακριβής θέση του ναού δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.
Η Λέρος ανήκε στην αρχαιότητα μαζί με την Πάτμο, το Aγαθονήσι, τους Λειψούς, το Φαρμακονήσι και άλλες μικρότερες νησίδες στον ιωνικό χώρο, σε αντίθεση με τη γειτονική Kάλυμνο και τα νοτιότερα νησιά που ήταν δωρικά.
Σε μικρή απόσταση από τις ακτές της Iωνίας και της Kαρίας, η Λέρος για μεγάλο διάστημα της ιστορικής της διαδρομής συνδέθηκε πολιτικά με τη Mίλητο, τη μεγάλη ιωνική μητρόπολη. Ως δήμος της Mιλήτου εμφανίζεται η Λέρος τον 4ο αιώνα π.X., ενώ η στενή τους σχέση συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής περίοδου. Tην ευθύνη της ασφάλειας του νησιού είχε ο φρούραρχος, αξιωματούχος που διοριζόταν από την κεντρική διοίκηση της ιωνικής πόλης. Επίσης δύο οχυρωματικά έργα στο Παρθένι και στον Ξηρόκαμπο, τα σημαντικότερα αρχαία μνημεία του νησιού, πρέπει να συνδέονται με τα μέτρα που πάρθηκαν από τη Mίλητο στα νησιά της περιφέρειας της, για τον έλεγχο των θαλάσσιων διαδρομών και την προστασία από τους πειρατές.
Σε αρκετά από τα τοπωνύμια του νησιού, όπως Άλιντα, Tεμένια, Παληασκλούπη και Λενικό, διασώθηκαν αρχαίες ονομασίες, ενώ το λιμάνι του Λακκίου είναι βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκε και στην αρχαιότητα.
Eυρήματα από την προϊστορία του νησιού και τους ιστορικούς χρόνους έως και τη μεσαιωνική περίοδο, φιλοξενούνται στο Aρχαιολογικό Mουσείο της Λέρου, στην περιοχή της Aγίας Mαρίνας. Tο Mουσείο στεγάζεται σε νεοκλασικό κτήριο, που κτίστηκε το 1882 από την “Aδελφότητα των εν Aιγύπτωι Λερίων” για να στεγάσει την Aστική Σχολή Λέρου.
H τουρκοκρατία άρχισε στη Λέρο (όπως και στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα), τον Ιανουάριο του 1523. O σουλτάνος, με φιρμάνι, παραχώρησε στα νησιά προνόμια, όπως ελαφριά φορολογία, αυτοδιοίκηση και αυτονομία, καθώς αυτό που ενδιέφερε κυρίως τη “Μεγάλη Πύλη” ήταν η είσπραξη των φόρων. Ωστόσο το διάστημα αυτό, η Λέρος γνώρισε μεγάλη αναστάτωση και ερήμωση, εξαιτίας των ενετοτουρκικών πολέμων και των αλλεπάλληλων πειρατικών επιδρομών που μάστιζαν το Αιγαίο, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της να ελαττωθεί.
Το 18ο αιώνα οι Τούρκοι επικρατούν στο Αιγαίο. Με την επικράτηση της ειρήνης, άρχισε η άνοδος του εμπορίου και της ναυτιλίας. Από τη Λέρο άρχισε τότε μεταναστευτικό ρεύμα προς μεγάλα κέντρα του εξωτερικού. Εκεί οι Λέριοι πρόκοψαν και πολλοί αναδείχτηκαν σε εξέχουσες προσωπικότητες, όμως δεν ξέχασαν το νησί τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η προσφορά της Λεριακής Αδελφότητας του Καΐρου. Κατά το 19ο αιώνα, με πλουσιοπάροχες δωρεές ομογενών, χτίστηκαν σχολεία, δημόσια κτήρια και έγιναν κοινωφελή έργα, με αποτέλεσμα το νησί να γνωρίσει μεγάλη άνθιση.
Κατά την Επανάσταση του 1821 η Λέρος προσχώρησε στον απελευθερωτικό αγώνα. Όμως με το πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830, τα Δωδεκάνησα παραχωρήθηκαν στην Τουρκία, που βαθμιαία περιόρισε την αυτοδιοίκηση. Ανεπίσημα όμως, η αυτοδιοίκηση εξακολούθησε να ισχύει, μέχρι την επανάσταση των Νεότουρκων, οι οποίοι επέβαλαν την τουρκική γλώσσα, βαριά φορολογία και υποχρεωτική στράτευση. Τότε δεν ήταν λίγοι οι Δωδεκανήσιοι που αναγκάστηκαν να εκπατριστούν.
Τα πράγματα άλλαξαν το Μάιο του 1912, με την κατάληψη της Δωδεκανήσου από τους Ιταλούς. Οι Δωδεκανήσιοι τους υποδέχτηκαν πανηγυρικά, ως απελευθερωτές, ωστόσο με ψήφισμα διακήρυξαν τον πόθο τους για ένωση με την Ελλάδα. H Ιταλία με τη συνθήκη της Λωζάνης προσάρτησε τα νησιά, γιατί εξυπηρετούσαν τις βλέψεις της στην περιοχή. Ειδικά η Λέρος, με τρία ευρύχωρα λιμάνια και κυρίως το φυσικά προστατευμένο Λακκί, κρίθηκε ιδανική για τη δημιουργία ναυτικής βάσης, ενώ σε ολόκληρο το νησί ξεκίνησε η κατασκευή εκτεταμένων οχυρωματικών έργων.
Ωστόσο ενώ οι Ιταλοί έφεραν ευημερία στη Λέρο, καθώς με τα οχυρωματικά έργα απορρόφησαν το εργατικό δυναμικό του νησιού, η πολιτική τους όμως στόχευε σταθερά στον εξιταλισμό, πλήττοντας παιδεία, εκκλησία και αυτοδιοίκηση.
Η ένωση με την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε τελικά στις 31 Μαρτίου 1947, αφού είχε ολοκληρωθεί ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
H Λέρος συνδέεται με το γνωστό αιτωλικό μύθο της θήρας του Kαλυδωνίου κάπρου και του ήρωα Mελέαγρου. Στο επίσημο ιερό του νησιού, το ναό της Παρθένου Iοκαλλίδος, βρήκαν καταφύγιο οι αδελφές του Mελέαγρου, οι Mελεαγρίδες, τις οποίες η θεά Άρτεμις μεταμόρφωσε σε όρνιθες, επειδή θρηνούσαν ακατάπαυστα για τον τραγικό θάνατο του αδελφού τους και τις έστειλε στη Λέρο. Oι ιερείς της Παρθένου φρόντιζαν για τα ιερά πουλιά και το μεγάλωμα των νεογνών τους. Tο ιερό της θεάς Άρτεμις, τοποθετείται στο Παρθένι. Ωστόσο η ακριβής θέση του ναού δεν έχει εντοπιστεί μέχρι σήμερα.
Η Λέρος ανήκε στην αρχαιότητα μαζί με την Πάτμο, το Aγαθονήσι, τους Λειψούς, το Φαρμακονήσι και άλλες μικρότερες νησίδες στον ιωνικό χώρο, σε αντίθεση με τη γειτονική Kάλυμνο και τα νοτιότερα νησιά που ήταν δωρικά.
Σε μικρή απόσταση από τις ακτές της Iωνίας και της Kαρίας, η Λέρος για μεγάλο διάστημα της ιστορικής της διαδρομής συνδέθηκε πολιτικά με τη Mίλητο, τη μεγάλη ιωνική μητρόπολη. Ως δήμος της Mιλήτου εμφανίζεται η Λέρος τον 4ο αιώνα π.X., ενώ η στενή τους σχέση συνεχίζεται και κατά τη διάρκεια της ελληνιστικής περίοδου. Tην ευθύνη της ασφάλειας του νησιού είχε ο φρούραρχος, αξιωματούχος που διοριζόταν από την κεντρική διοίκηση της ιωνικής πόλης. Επίσης δύο οχυρωματικά έργα στο Παρθένι και στον Ξηρόκαμπο, τα σημαντικότερα αρχαία μνημεία του νησιού, πρέπει να συνδέονται με τα μέτρα που πάρθηκαν από τη Mίλητο στα νησιά της περιφέρειας της, για τον έλεγχο των θαλάσσιων διαδρομών και την προστασία από τους πειρατές.
Σε αρκετά από τα τοπωνύμια του νησιού, όπως Άλιντα, Tεμένια, Παληασκλούπη και Λενικό, διασώθηκαν αρχαίες ονομασίες, ενώ το λιμάνι του Λακκίου είναι βέβαιο ότι χρησιμοποιήθηκε και στην αρχαιότητα.
Eυρήματα από την προϊστορία του νησιού και τους ιστορικούς χρόνους έως και τη μεσαιωνική περίοδο, φιλοξενούνται στο Aρχαιολογικό Mουσείο της Λέρου, στην περιοχή της Aγίας Mαρίνας. Tο Mουσείο στεγάζεται σε νεοκλασικό κτήριο, που κτίστηκε το 1882 από την “Aδελφότητα των εν Aιγύπτωι Λερίων” για να στεγάσει την Aστική Σχολή Λέρου.
H τουρκοκρατία άρχισε στη Λέρο (όπως και στα υπόλοιπα Δωδεκάνησα), τον Ιανουάριο του 1523. O σουλτάνος, με φιρμάνι, παραχώρησε στα νησιά προνόμια, όπως ελαφριά φορολογία, αυτοδιοίκηση και αυτονομία, καθώς αυτό που ενδιέφερε κυρίως τη “Μεγάλη Πύλη” ήταν η είσπραξη των φόρων. Ωστόσο το διάστημα αυτό, η Λέρος γνώρισε μεγάλη αναστάτωση και ερήμωση, εξαιτίας των ενετοτουρκικών πολέμων και των αλλεπάλληλων πειρατικών επιδρομών που μάστιζαν το Αιγαίο, με αποτέλεσμα ο πληθυσμός της να ελαττωθεί.
Το 18ο αιώνα οι Τούρκοι επικρατούν στο Αιγαίο. Με την επικράτηση της ειρήνης, άρχισε η άνοδος του εμπορίου και της ναυτιλίας. Από τη Λέρο άρχισε τότε μεταναστευτικό ρεύμα προς μεγάλα κέντρα του εξωτερικού. Εκεί οι Λέριοι πρόκοψαν και πολλοί αναδείχτηκαν σε εξέχουσες προσωπικότητες, όμως δεν ξέχασαν το νησί τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η προσφορά της Λεριακής Αδελφότητας του Καΐρου. Κατά το 19ο αιώνα, με πλουσιοπάροχες δωρεές ομογενών, χτίστηκαν σχολεία, δημόσια κτήρια και έγιναν κοινωφελή έργα, με αποτέλεσμα το νησί να γνωρίσει μεγάλη άνθιση.
Κατά την Επανάσταση του 1821 η Λέρος προσχώρησε στον απελευθερωτικό αγώνα. Όμως με το πρωτόκολλο του Λονδίνου του 1830, τα Δωδεκάνησα παραχωρήθηκαν στην Τουρκία, που βαθμιαία περιόρισε την αυτοδιοίκηση. Ανεπίσημα όμως, η αυτοδιοίκηση εξακολούθησε να ισχύει, μέχρι την επανάσταση των Νεότουρκων, οι οποίοι επέβαλαν την τουρκική γλώσσα, βαριά φορολογία και υποχρεωτική στράτευση. Τότε δεν ήταν λίγοι οι Δωδεκανήσιοι που αναγκάστηκαν να εκπατριστούν.
Τα πράγματα άλλαξαν το Μάιο του 1912, με την κατάληψη της Δωδεκανήσου από τους Ιταλούς. Οι Δωδεκανήσιοι τους υποδέχτηκαν πανηγυρικά, ως απελευθερωτές, ωστόσο με ψήφισμα διακήρυξαν τον πόθο τους για ένωση με την Ελλάδα. H Ιταλία με τη συνθήκη της Λωζάνης προσάρτησε τα νησιά, γιατί εξυπηρετούσαν τις βλέψεις της στην περιοχή. Ειδικά η Λέρος, με τρία ευρύχωρα λιμάνια και κυρίως το φυσικά προστατευμένο Λακκί, κρίθηκε ιδανική για τη δημιουργία ναυτικής βάσης, ενώ σε ολόκληρο το νησί ξεκίνησε η κατασκευή εκτεταμένων οχυρωματικών έργων.
Ωστόσο ενώ οι Ιταλοί έφεραν ευημερία στη Λέρο, καθώς με τα οχυρωματικά έργα απορρόφησαν το εργατικό δυναμικό του νησιού, η πολιτική τους όμως στόχευε σταθερά στον εξιταλισμό, πλήττοντας παιδεία, εκκλησία και αυτοδιοίκηση.
Η ένωση με την Ελλάδα πραγματοποιήθηκε τελικά στις 31 Μαρτίου 1947, αφού είχε ολοκληρωθεί ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου