Η Λέρος, “η Μάλτα του Αιγαίου”, όπως την αποκαλούσαν οι Ιταλοί, εξαιτίας της γεωστρατηγικής της θέσης στο νοτιοανατολικό Αιγαίο, η οποία της χάρισε ένα πλούσιο ιστορικό παρελθόν.
Ερειπωμένες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, μεγάλα κανόνια σαν του Ναβαρόνε, βάση υποβρυχίων, στοές σκαμμένες μέσα σε βουνά και καταφύγια, συνθέτουν ένα σκηνικό σαν από κινηματογραφική ταινία.
Το σχήμα της είναι στενόμακρο και πολυσχιδές, λόγω των βαθιών κόλπων και των μεγάλων φυσικών λιμανιών που διαθέτει, κάτι που προκάλεσε το ενδιαφέρον των ταξιδευτών σε όλες τις εποχές, όπως αναφέρεται σε σχετικές μαρτυρίες. Το λιμάνι της Λέρου είναι το Λακκί: το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι του νησιού, της Ελλάδας και ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου! Έχει την όψη τεράστιας λίμνης, η οποία αφήνει ένα άνοιγμα 400 μέτρων στην πλευρά της θάλασσας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι Ιταλοί εκεί κατασκεύασαν το ναύσταθμο τους.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, οι Γερμανοί, που έχουν ήδη καταλάβει τη Ρόδο και την Κω, στρέφονται εναντίον της Λέρου, την οποία υπερασπίζονται Ιταλοί και Άγγλοι. Οι πολεμικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν θα διαρκέσουν 52 ημέρες και θα μείνουν στην ιστορία γνωστές ως η “Μάχη της Λέρου”, η οποία ολοκληρώθηκε με την επικράτηση των Γερμανών μετά από σφοδρούς και αδιάκοπους βομβαρδισμούς του νησιού.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ο βυθός του νησιού είναι γεμάτος με ναυάγια από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα οποία αποτελούν πόλο έλξης για τους δύτες.
Η ιστορία έχει αφήσει ανεξίτηλα τα ίχνη της, καθώς οι άνθρωποι που την κατοίκησαν, από τη Νεολιθική εποχή, άφησαν τα ίχνη του πολιτισμού τους, χτίζοντας πάνω της αρχαίους και χριστιανικούς ναούς, κάστρα, μοναστήρια, μουσεία και αρχοντικά με μοναδική αρχιτεκτονική.
Το νησί που επέλεξε η Άρτεμη, θεά του κυνηγιού, για κατοικία της, δεν θα μπορούσε να μη διακρίνεται για την ομορφιά του, με απέραντους κάμπους που φτάνουν ως την ακροθαλασσιά και χαμηλά βουνά κατάφυτα από πεύκα, βελανιδιές και μια πλούσια ποικιλία λουλουδιών.
Τέλος η Λέρος αποτελεί έναν ιδιαίτερα ελκυστικό προορισμό για όσους ενδιαφέρονται για την αρχιτεκτονική, καθώς συνδυάζει το νεοκλασικό στιλ με την αρχιτεκτονική της Ιταλίας του Μουσολίνι.
Οι ιστορικές διαδρομές της Λέρου
Το νησί αποτελεί κυριολεκτικά ένα ανοιχτό μουσείο στρατιωτικής ιστορίας. Είναι απίστευτο το μέγεθος και ο αριθμός των οχυρωματικών έργων σε ένα τόσο μικρό χώρο. Και είναι αδύνατον να μην εντυπωσιάσουν τον επισκέπτη αυτοί οι σιωπηλοί μάρτυρες του χρόνου. Λέγεται μάλιστα ότι η Λέρος λόγω της μεγάλης αεροναυτικής της βάσης και των πυροβολαρχιών που έφτιαξαν οι Ιταλοί στα βουνά, αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης του συγγραφέα της ταινίας “τα Κανόνια του Ναβαρόνε”.
Για τον ενδιαφερόμενο που επιθυμεί να επισκεφθεί τις πυροβολαρχίες, σήμερα υπάρχουν τέσσερις βασικές διαδρομές.
1. Λακκί – Ξηρόκαμπος
Στη σύντομη αυτή διαδρομή από το Λακκί μέχρι τον παραθαλάσσιο οικισμό του Ξηρόκαμπου, μήκους 3,5 χλμ θα γνωρίσουμε το νότιο τμήμα του νησιού. Σχεδόν 2 χλμ. μετά το Λακκί συναντάμε το ψυχιατρικό νοσοκομείο, τα κτήρια του οποίου κάποτε φιλοξενούσαν τον ιταλικό αεροναύσταθμο. Εδώ υπάρχει ακόμα ένας από τους δύο γερανούς που σήκωναν τα υδροπλάνα, αλλά και οι εντυπωσιακές, αλλά εγκαταλελειμμένες Βασιλικές Τεχνικές Σχολές, στα κτήρια των οποίων φυλακίστηκαν πολιτικοί κρατούμενοι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.
Συνεχίζοντας φτάνουμε στον Ξηρόκαμπο. Από εκεί αρχίζει ο δρόμος προς την Σκουμπάρδα. Στην κορυφή του βουνού υπάρχει εντυπωσιακή θέα ολόκληρου του Αιγαίου και αρκετά υπολείμματα κτηρίων φτιαγμένων από τους Ιταλούς, για το στρατωνισμό των πυροβολαρχιών.
2. Λακκί – Πατέλλα
Στη διαδρομή βλέπουμε το ογκώδες κτήριο της ναυτικής διοίκησης, καθώς και το κτήριο της διαμονής του διοικητή της βάσης. Αριστερά φαίνεται η αποβάθρα που έδεναν οι τορπιλάκατοι. Ακριβώς από πάνω στην κορυφή του λοφίσκου υπάρχει η βάση του αντιαεροπορικού πολυβόλου.
Συνεχίζοντας παρακάτω θα φτάσουμε στα Μερικιά. Ένα τούνελ που κατασκευάστηκε από τον ιταλικό στρατό ως αποθήκη πυρομαχικών, έχει μετατραπεί σε Πολεμικό Μουσείο και είναι μια μοναδική περιήγηση στο χρόνο και στην πολεμική ιστορία του νησιού.
Συνεχίζοντας παρακάτω είναι το Κατσούνι. Εδώ υπάρχουν κτήρια στρατωνισμού και ο χώρος της μηχανής που τραβούσε τα ανθυποβρυχιακά δίκτυα, ενώ είναι εμφανείς οι βάσεις των πυροβόλων και το μισογκρεμισμένο παρατηρητήριο.
Συνεχίζοντας φθάνουμε στην κορυφή της Πατέλλας. Στο χώρο αυτό ήταν κάποτε η διοίκηση και ο συντονισμός ολόκληρου του αντιαεροπορικού συστήματος. Διέθετε και αερόφωνα για τον εντοπισμό αεροπλάνων με παρατηρητήρια. Σήμερα η στέγη του παρατηρητήριου είναι γκρεμισμένη, ενώ υπάρχουν τα υπολείμματα, όπου κάποτε βρισκόταν το μεγάλο αερόφωνο, το οποίο ειδοποιούσε για αεροπορικές επιδρομές. Ακόμα διακρίνονται τα κτήρια στρατωνισμού και διοικήσεως.
3. Λακκί – Κρομμύδι
Από το Λακκί η διαδρομή περνάει τον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο, φθάνει στις Πλάκες και καταλήγει στο Κρομμύδι. Εδώ σε κοντινή απόσταση η μια από την άλλη, βρίσκονται δύο πυροβολαρχίες.
4. Λακκί – Παρθένι
Στη διαδρομή, θα βρούμε τη Βίγλα μια από τις εντυπωσιακότερα οχυρωμένες τοποθεσίες του νησιού. Εδώ υπάρχουν οι σήραγγες εισόδου στις θέσεις των πυροβόλων και το κτήριο στρατωνισμού.
Αν στρίψουμε αριστερά φτάνουμε στον Άγιο Νικόλαο. Εδώ βρίσκεται ο ιταλικός ασύρματος με τις τρεις πανύψηλες κεραίες. Το κτήριο σήμερα είναι εγκαταλελειμμένο και ανοικτό.
Παρακάτω ξεπροβάλλει η παραλία Άλιντα, όπου δεσπόζει ο Πύργος του Μπελένη, που στεγάζει το αξιόλογο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο. Εδώ θα μας ταξιδέψουν στα παλιά, οι πολλές φωτογραφίες και τα αντικείμενα από τη μάχη της Λέρου. Στον Πύργο σώζεται το ρολόι από το ένδοξο Βασίλισσα Όλγα, σταματημένο στις 10:15 το βράδυ, την ώρα δηλαδή που βυθίστηκε το θρυλικό πλοίο.
Από το μουσείο προς την περιοχή Παναγιές υπάρχουν υπολείμματα γερμανικού αποβατηγού στη θάλασσα.
Ακολουθώντας το δρόμο προς το Παρθένι, στην Καμάρα και τη Σμαλού θα συναντήσουμε μερικές από τις ιταλικές αποθήκες, που χρησιμοποιούνται και σήμερα.
Αμέσως μετά ένας μη ασφαλτοστρωμένος δρόμος οδηγεί προς τις πυροβολαρχίες, αλλά και ένα μεγάλο κτήριο στρατωνισμού με ζωγραφιές και επιγραφές στους τοίχους του.
Στο Παρθένι υπάρχουν πολλά κτήρια που σήμερα λειτουργούν, αλλά απαγορεύεται η είσοδος. Στην αποβάθρα διακρίνονται ακόμη οι σιδηροτροχιές για τα βαγόνια που μετέφεραν τις νάρκες και τις τορπίλες. Αμέσως μετά στο λιμανάκι της Ρίνας, βρίσκεται βυθισμένο πλοίο από τους Γερμανούς. Επίσης υπάρχουν ακόμη οι δέστρες, όπου έδεναν τα πλοία και υπολείμματα από το ανθυποβρυχιακό δίχτυ.
Προχωρώντας προς το Μπλεφούτι, στο ύψωμα υπάρχουν υπολείμματα πυροβολαρχιών και κτηρίου στρατωνισμού.
Κοντά εκεί είναι και ο κόλπος της Βαγιάς. Απέναντι στο νησάκι Στρογγυλή βρίσκεται βυθισμένο, σε βάθος έξι μέτρων, γερμανικό αποβατηγό.
Κλείνοντας αυτή τη σύντομη περιήγηση στις ιστορικές διαδρομές της Λέρου, ο επισκέπτης είναι αδύνατον να μην εντυπωσιαστεί, αλλά και να μην μελαγχολήσει από τον παραλογισμό του πολέμου.
Ερειπωμένες στρατιωτικές εγκαταστάσεις, μεγάλα κανόνια σαν του Ναβαρόνε, βάση υποβρυχίων, στοές σκαμμένες μέσα σε βουνά και καταφύγια, συνθέτουν ένα σκηνικό σαν από κινηματογραφική ταινία.
Το σχήμα της είναι στενόμακρο και πολυσχιδές, λόγω των βαθιών κόλπων και των μεγάλων φυσικών λιμανιών που διαθέτει, κάτι που προκάλεσε το ενδιαφέρον των ταξιδευτών σε όλες τις εποχές, όπως αναφέρεται σε σχετικές μαρτυρίες. Το λιμάνι της Λέρου είναι το Λακκί: το μεγαλύτερο φυσικό λιμάνι του νησιού, της Ελλάδας και ολόκληρης της Ανατολικής Μεσογείου! Έχει την όψη τεράστιας λίμνης, η οποία αφήνει ένα άνοιγμα 400 μέτρων στην πλευρά της θάλασσας. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι οι Ιταλοί εκεί κατασκεύασαν το ναύσταθμο τους.
Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και μετά τη συνθηκολόγηση των Ιταλών, οι Γερμανοί, που έχουν ήδη καταλάβει τη Ρόδο και την Κω, στρέφονται εναντίον της Λέρου, την οποία υπερασπίζονται Ιταλοί και Άγγλοι. Οι πολεμικές επιχειρήσεις που ακολούθησαν θα διαρκέσουν 52 ημέρες και θα μείνουν στην ιστορία γνωστές ως η “Μάχη της Λέρου”, η οποία ολοκληρώθηκε με την επικράτηση των Γερμανών μετά από σφοδρούς και αδιάκοπους βομβαρδισμούς του νησιού.
Είναι αξιοσημείωτο ότι ο βυθός του νησιού είναι γεμάτος με ναυάγια από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, τα οποία αποτελούν πόλο έλξης για τους δύτες.
Η ιστορία έχει αφήσει ανεξίτηλα τα ίχνη της, καθώς οι άνθρωποι που την κατοίκησαν, από τη Νεολιθική εποχή, άφησαν τα ίχνη του πολιτισμού τους, χτίζοντας πάνω της αρχαίους και χριστιανικούς ναούς, κάστρα, μοναστήρια, μουσεία και αρχοντικά με μοναδική αρχιτεκτονική.
Το νησί που επέλεξε η Άρτεμη, θεά του κυνηγιού, για κατοικία της, δεν θα μπορούσε να μη διακρίνεται για την ομορφιά του, με απέραντους κάμπους που φτάνουν ως την ακροθαλασσιά και χαμηλά βουνά κατάφυτα από πεύκα, βελανιδιές και μια πλούσια ποικιλία λουλουδιών.
Τέλος η Λέρος αποτελεί έναν ιδιαίτερα ελκυστικό προορισμό για όσους ενδιαφέρονται για την αρχιτεκτονική, καθώς συνδυάζει το νεοκλασικό στιλ με την αρχιτεκτονική της Ιταλίας του Μουσολίνι.
Οι ιστορικές διαδρομές της Λέρου
Το νησί αποτελεί κυριολεκτικά ένα ανοιχτό μουσείο στρατιωτικής ιστορίας. Είναι απίστευτο το μέγεθος και ο αριθμός των οχυρωματικών έργων σε ένα τόσο μικρό χώρο. Και είναι αδύνατον να μην εντυπωσιάσουν τον επισκέπτη αυτοί οι σιωπηλοί μάρτυρες του χρόνου. Λέγεται μάλιστα ότι η Λέρος λόγω της μεγάλης αεροναυτικής της βάσης και των πυροβολαρχιών που έφτιαξαν οι Ιταλοί στα βουνά, αποτέλεσε την πηγή έμπνευσης του συγγραφέα της ταινίας “τα Κανόνια του Ναβαρόνε”.
Για τον ενδιαφερόμενο που επιθυμεί να επισκεφθεί τις πυροβολαρχίες, σήμερα υπάρχουν τέσσερις βασικές διαδρομές.
1. Λακκί – Ξηρόκαμπος
Στη σύντομη αυτή διαδρομή από το Λακκί μέχρι τον παραθαλάσσιο οικισμό του Ξηρόκαμπου, μήκους 3,5 χλμ θα γνωρίσουμε το νότιο τμήμα του νησιού. Σχεδόν 2 χλμ. μετά το Λακκί συναντάμε το ψυχιατρικό νοσοκομείο, τα κτήρια του οποίου κάποτε φιλοξενούσαν τον ιταλικό αεροναύσταθμο. Εδώ υπάρχει ακόμα ένας από τους δύο γερανούς που σήκωναν τα υδροπλάνα, αλλά και οι εντυπωσιακές, αλλά εγκαταλελειμμένες Βασιλικές Τεχνικές Σχολές, στα κτήρια των οποίων φυλακίστηκαν πολιτικοί κρατούμενοι κατά τη διάρκεια της δικτατορίας.
Συνεχίζοντας φτάνουμε στον Ξηρόκαμπο. Από εκεί αρχίζει ο δρόμος προς την Σκουμπάρδα. Στην κορυφή του βουνού υπάρχει εντυπωσιακή θέα ολόκληρου του Αιγαίου και αρκετά υπολείμματα κτηρίων φτιαγμένων από τους Ιταλούς, για το στρατωνισμό των πυροβολαρχιών.
2. Λακκί – Πατέλλα
Στη διαδρομή βλέπουμε το ογκώδες κτήριο της ναυτικής διοίκησης, καθώς και το κτήριο της διαμονής του διοικητή της βάσης. Αριστερά φαίνεται η αποβάθρα που έδεναν οι τορπιλάκατοι. Ακριβώς από πάνω στην κορυφή του λοφίσκου υπάρχει η βάση του αντιαεροπορικού πολυβόλου.
Συνεχίζοντας παρακάτω θα φτάσουμε στα Μερικιά. Ένα τούνελ που κατασκευάστηκε από τον ιταλικό στρατό ως αποθήκη πυρομαχικών, έχει μετατραπεί σε Πολεμικό Μουσείο και είναι μια μοναδική περιήγηση στο χρόνο και στην πολεμική ιστορία του νησιού.
Συνεχίζοντας παρακάτω είναι το Κατσούνι. Εδώ υπάρχουν κτήρια στρατωνισμού και ο χώρος της μηχανής που τραβούσε τα ανθυποβρυχιακά δίκτυα, ενώ είναι εμφανείς οι βάσεις των πυροβόλων και το μισογκρεμισμένο παρατηρητήριο.
Συνεχίζοντας φθάνουμε στην κορυφή της Πατέλλας. Στο χώρο αυτό ήταν κάποτε η διοίκηση και ο συντονισμός ολόκληρου του αντιαεροπορικού συστήματος. Διέθετε και αερόφωνα για τον εντοπισμό αεροπλάνων με παρατηρητήρια. Σήμερα η στέγη του παρατηρητήριου είναι γκρεμισμένη, ενώ υπάρχουν τα υπολείμματα, όπου κάποτε βρισκόταν το μεγάλο αερόφωνο, το οποίο ειδοποιούσε για αεροπορικές επιδρομές. Ακόμα διακρίνονται τα κτήρια στρατωνισμού και διοικήσεως.
3. Λακκί – Κρομμύδι
Από το Λακκί η διαδρομή περνάει τον Άγιο Ιωάννη Θεολόγο, φθάνει στις Πλάκες και καταλήγει στο Κρομμύδι. Εδώ σε κοντινή απόσταση η μια από την άλλη, βρίσκονται δύο πυροβολαρχίες.
4. Λακκί – Παρθένι
Στη διαδρομή, θα βρούμε τη Βίγλα μια από τις εντυπωσιακότερα οχυρωμένες τοποθεσίες του νησιού. Εδώ υπάρχουν οι σήραγγες εισόδου στις θέσεις των πυροβόλων και το κτήριο στρατωνισμού.
Αν στρίψουμε αριστερά φτάνουμε στον Άγιο Νικόλαο. Εδώ βρίσκεται ο ιταλικός ασύρματος με τις τρεις πανύψηλες κεραίες. Το κτήριο σήμερα είναι εγκαταλελειμμένο και ανοικτό.
Παρακάτω ξεπροβάλλει η παραλία Άλιντα, όπου δεσπόζει ο Πύργος του Μπελένη, που στεγάζει το αξιόλογο Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο. Εδώ θα μας ταξιδέψουν στα παλιά, οι πολλές φωτογραφίες και τα αντικείμενα από τη μάχη της Λέρου. Στον Πύργο σώζεται το ρολόι από το ένδοξο Βασίλισσα Όλγα, σταματημένο στις 10:15 το βράδυ, την ώρα δηλαδή που βυθίστηκε το θρυλικό πλοίο.
Από το μουσείο προς την περιοχή Παναγιές υπάρχουν υπολείμματα γερμανικού αποβατηγού στη θάλασσα.
Ακολουθώντας το δρόμο προς το Παρθένι, στην Καμάρα και τη Σμαλού θα συναντήσουμε μερικές από τις ιταλικές αποθήκες, που χρησιμοποιούνται και σήμερα.
Αμέσως μετά ένας μη ασφαλτοστρωμένος δρόμος οδηγεί προς τις πυροβολαρχίες, αλλά και ένα μεγάλο κτήριο στρατωνισμού με ζωγραφιές και επιγραφές στους τοίχους του.
Στο Παρθένι υπάρχουν πολλά κτήρια που σήμερα λειτουργούν, αλλά απαγορεύεται η είσοδος. Στην αποβάθρα διακρίνονται ακόμη οι σιδηροτροχιές για τα βαγόνια που μετέφεραν τις νάρκες και τις τορπίλες. Αμέσως μετά στο λιμανάκι της Ρίνας, βρίσκεται βυθισμένο πλοίο από τους Γερμανούς. Επίσης υπάρχουν ακόμη οι δέστρες, όπου έδεναν τα πλοία και υπολείμματα από το ανθυποβρυχιακό δίχτυ.
Προχωρώντας προς το Μπλεφούτι, στο ύψωμα υπάρχουν υπολείμματα πυροβολαρχιών και κτηρίου στρατωνισμού.
Κοντά εκεί είναι και ο κόλπος της Βαγιάς. Απέναντι στο νησάκι Στρογγυλή βρίσκεται βυθισμένο, σε βάθος έξι μέτρων, γερμανικό αποβατηγό.
Κλείνοντας αυτή τη σύντομη περιήγηση στις ιστορικές διαδρομές της Λέρου, ο επισκέπτης είναι αδύνατον να μην εντυπωσιαστεί, αλλά και να μην μελαγχολήσει από τον παραλογισμό του πολέμου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου